Wetenschapsoriëntatie (WeOR)

Sinds schooljaar 2018-2019 werken we op school met een leerlijn wetenschapsoriëntatie in de onder- en bovenbouw. Hiermee willen we voorzien in een behoefte die onze oud-leerlingen, de universiteiten én de overheid uitspreken: het vwo moet beter aansluiten op de vaardigheden die centraal staan in het vervolgonderwijs. Concreet betekent dit dat vaardigheden zoals onderzoek doen, verslagleggen en gegevens verwerken, moeten worden ondergebracht in ons curriculum. Daarnaast zouden juist ook bredere vaardigheden zoals samenwerken, probleemoplossend vermogen, plannen en creatief en kritisch denken centraal moeten staan. Dat is dan ook wat wij op school voornamelijk willen bereiken met de leerlijn wetenschapsoriëntatie: we willen dat leerlingen een kritische en onderzoekende houding ontwikkelen en behouden, dat ze niet verleren nieuwsgierig te zijn en dat zij door middel van onderzoekend leren meer expliciet in aanraking komen met het pre-wetenschappelijke karakter van het vwo. De docent heeft hierin een meer coachende rol.

We beginnen met wetenschapsoriëntatie in klas 1 met een lesuur per week. We laten leerlingen in een module wetenschapsfilosofie eerst nadenken over wat wetenschap – en dus de ‘w’ in ‘vwo’ – nu precies inhoudt. Daarna laten we ze kennismaken met de onderzoekscyclus binnen een verwonderingsonderzoekje. De onderzoekscyclus is  een stappenplan dat als handvat dient voor de aanpak van elk groter (onderzoeks)project. Deze cyclus zal een leidraad zijn voor alle projecten bij wetenschapsoriëntatie, in alle jaarlagen. Zo kunnen leerlingen de stappen goed internaliseren. Na de lessen waarin de onderzoekscyclus centraal staat, focussen we op samenwerking en groepsrollen en gaan leerlingen in groepen zelf aan de slag met een technische onderzoeksopdracht (bouwen van een zo traag mogelijke knikkerbaan) in samenwerking met de Nieuwe Veste. Het vak wordt steeds verder doorontwikkeld en opdrachten worden elk jaar geactualiseerd.   

In klas 2 krijgen de leerlingen ook een uur wetenschapsoriëntatie per week. We concentreren ons dan op twee onderzoeksgebieden: één periode werken leerlingen aan een alfa-onderzoek rondom taalkunde (meertaligheid), de andere periode werken ze aan een gamma-onderzoek rondom het ethiek in nieuwsberichten. Ze passen nu dezelfde onderzoekscyclus toe, maar de methoden die ze uitvoeren en de hoeveelheid sturing die ze daarbij krijgen verschillen met die in klas 1. In verschillende onderdelen van de leerlijn komen dus ook burgerschapsvaardigheden terug, daarnaast heeft WeOr een vakoverstijgend karakter.

In klas 3 volgen de leerlingen wetenschapsoriëntatie gedurende één lesuur per week waarbij het accent ligt op het verder uitdiepen van de onderzoekscyclus middels een onderzoek bij de bètavakken binnen het thema isolatie. Hierna voltooien ze hun laatste onderzoeksopdracht: de ‘ienieminimeesterproef’. In deze kleinere variant van de meesterproef (of het profielwerkstuk) komen álle vaardigheden en vakgebieden terug, en kunnen leerlingen ervoor kiezen om binnen hun toekomstige profiel een onderzoek uit te voeren. Hier kunnen ze laten zien wat ze hebben geleerd in de afgelopen jaren.

In klas 4 vindt wetenschapsoriëntatie plaats tijdens projectdagen. In schooljaar 2022-2023 hebben we een project georganiseerd in samenwerking met het Chassétheater met betrekking tot het ontwerpen van middelen om overlast van mobiele telefoons tijdens voorstellingen te beperken. In schooljaar 2023-2024 gaan vierde klassers het Chasséplein herontwerpen. Dit doen we in samenwerking met de Gemeente Breda. We vinden het belangrijk dat leerlingen ook ervaren hoe het is om met echte opdrachtgevers te werken.

In klas 5 en 6 werken leerlingen aan hun profielwerkstuk (PWS) in een duo. Tijdens het traject krijgen leerlingen workshops (bijvoorbeeld met betrekking tot onderzoeksmethoden) en zijn er intensieve contactmomenten met begeleiders. Ook binnen het PWS wordt procesgericht gewerkt en mogen leerlingen vanuit hun nieuwsgierigheid onderzoek doen. Verwacht wordt dat ze gedurende de jaren hun kritische onderzoekshouding en zelfstandigheid steeds verder ontwikkeld hebben. We vertrouwen erop dat leerlingen hier in de toekomst ook veel profijt van zullen hebben.